Plomba dentystyczna – czym jest? Rodzaje i zastosowanie

Zastanawiasz się nad plombą dentystyczną? Dowiedz się wszystkiego o rodzajach, zastosowaniu i procesie zakładania plomb. Poznaj zalety i wady różnych materiałów, aby podjąć najlepszą decyzję dla swojego zdrowia jamy ustnej.

Plomba dentystyczna: czym tak naprawdę jest?

Plomba dentystyczna to specjalistyczny materiał stosowany w stomatologii do wypełniania ubytków w zębach. Jest kluczowym elementem leczenia próchnicy i odbudowy uszkodzonych zębów. Plomby nie tylko przywracają funkcjonalność zęba, ale również zapobiegają dalszemu rozwojowi próchnicy i chronią wrażliwą tkankę zęba przed czynnikami zewnętrznymi. Plomby dzielimy na:

• Plomby stałe (ostateczne): kompozytowe, amalgamatowe, ceramiczne, szkło-jonomerowe, kompomery, metalowe (np. złote).
• Plomby tymczasowe: fleczer, cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy, gutaperka.
• Plomby pośrednie (wkłady/inlay/onlay/overlay): wykonywane w laboratorium, z ceramiki, metalu lub kompozytu.
• Plomby specjalne: kolorowe dla dzieci, bioaktywne, technika kanapkowa.

Każdy z materiałów plomb ma swoje unikalne właściwości, wpływające na trwałość, estetykę i funkcjonalność plomby. Wybór odpowiedniego rodzaju plomby zależy od wielu czynników, w tym lokalizacji ubytku, wielkości uszkodzenia, preferencji pacjenta oraz zaleceń stomatologa.

Główne funkcje plomby to:

• zabezpieczenie zęba przed dalszym rozwojem próchnicy;
• przywrócenie naturalnego kształtu i funkcji zęba;
• tworzenie szczelnej bariery chroniącej miazgę zęba przed bakteriami i czynnikami drażniącymi;
• pełnienie roli estetycznej – nowoczesne materiały pozwalają na idealne dopasowanie koloru plomby do naturalnej barwy zęba.

Proces zakładania plomby dentystycznej

Zakładanie plomby to precyzyjny proces, który zazwyczaj trwa od 30 do 60 minut. Oto główne etapy:

1. Znieczulenie miejscowe
2. Usunięcie próchnicy i oczyszczenie ubytku
3. Osuszenie i izolacja zęba
4. Aplikacja systemu wiążącego (w przypadku niektórych plomb)
5. Nałożenie materiału wypełniającego
6. Utwardzenie plomby (np. lampą LED dla plomb kompozytowych)
7. Sprawdzenie zgryzu i ewentualne korekty
8. Polerowanie plomby

Technika zakładania różni się w zależności od rodzaju plomby. Na przykład, plomby kompozytowe nakłada się warstwowo, a amalgamatowe – w jednej porcji.

Rodzaje plomb dentystycznych oraz ich wady i zalety

W stomatologii wykorzystuje się różne rodzaje plomb dentystycznych, każdy z nich ma swoje unikalne właściwości i zastosowania. Wybór odpowiedniego rodzaju plomby zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja ubytku, wielkość uszkodzenia, preferencje pacjenta czy zalecenia stomatologa. Najczęściej stosowane materiały wypełnieniowe w stomatologii to plomby: kompozytowe, amalgamatowe, ceramiczne (porcelanowe) oraz szkło-jonomerowe. Przyjrzyjmy się im bliżej:

Rodzaj plomby	Charakterystyka	Zalety	Wady
Amalgamatowe	znane również jako srebrne plombysą jednym z najstarszych i najtrwalszych rodzajów wypełnieńwykonane są ze stopu rtęci, srebra, miedzi i cyny	wyjątkowa odporność na ścieraniedługa żywotność (15-20 lat)idealne do wypełniania ubytków w zębach trzonowychniska cena	ciemny kolor: widoczne w jamie ustnej;mogą powodować przebarwieniazawartość rtęci (kontrowersje dotyczące bezpieczeństwa)
Kompozytowe	nowoczesne rozwiązanie, które zrewolucjonizowało stomatologię estetycznąwykonane są z mieszanki żywic syntetycznych i drobnych cząsteczek wypełniaczymogą być stosowane zarówno w zębach przednich, jak i bocznych, ale przy dużych ubytkach lepiej sprawdzają się wkłady (inlay/onlay)typy plomb kompozytowych:światłoutwardzalne – najpopularniejsze, utwardzane za pomocą specjalnej lampychemoutwardzalne – twardnieją samoistnie po zmieszaniu składników	idealne dopasowanie koloru do naturalnej barwy zębapraktycznie niewidocznedobra biokompatybilność	ograniczona trwałość – plomby kompozytowe wytrzymują zwykle 5–10 lat, co jest krótszym okresem niż w przypadku amalgamatu, i wymagają regularnej wymianypodatność na przebarwienia – materiał kompozytowy łatwo ulega zabarwieniu pod wpływem kawy, herbaty, czerwonego wina czy palenia papierosów, co pogarsza estetykę plombymniejsza wytrzymałość przy dużych ubytkach – plomby kompozytowe mogą pękać lub wypadać, zwłaszcza w przypadku rozległych ubytków i przy żuciu twardych pokarmów
Ceramiczne	znane również jako inlaye lub onlaye, reprezentują najwyższy standard w dziedzinie wypełnień dentystycznychwykonane są z wysokiej jakości ceramiki dentystycznej	wyjątkowa estetyka – idealne dopasowanie do koloru i struktury naturalnego zębabiokompatybilnośćodporność na przebarwieniatrwałość	wyższa cena w porównaniu do innych rodzajów plombkonieczność wykonania w laboratorium – więcej niż jedna wizyta u stomatologakonieczność usunięcia większej ilości tkanki zęba
Szklanojonomerowe	stosunkowo nowy rodzaj wypełnieńwykonany z mieszanki szkła i kwasu poliakrylowegomogą być światłoutwardzalne lub chemoutwardzalneistnieją kolorowe plomby dla dzieci	zdolność do uwalniania fluoru – pomaga w zapobieganiu próchnicydobra adhezja do tkanek zębaprzydatne w wypełnianiu ubytków przyszyjkowych i w zębach mlecznychprosta i szybka aplikacja	mniejsza trwałość niż plomby amalgamatowe czy kompozytowewiększa podatność na ścieraniegorsza estetyka

Inne rodzaje plomb dentystycznych i specjalne techniki wypełnień

Oprócz najczęściej stosowanych plomb wyszczególnionych powyżej, w praktyce stomatologicznej wykorzystuje się również inne materiały i techniki wypełnień, które znajdują zastosowanie w określonych sytuacjach klinicznych lub jako rozwiązania tymczasowe. Są to:

• Kompomery – połączenie kompozytu i szkło-jonomeru, stosowane głównie u dzieci i w zębach mlecznych, a także do ubytków przyszyjkowych.

• Cementy krzemowe i krzemowo-fosforanowe – obecnie rzadziej stosowane, ale wciąż spotykane jako materiały do wypełnień tymczasowych i pośrednich.

• Wypełnienia metalowe (np. złote) – bardzo trwałe, choć obecnie rzadko wybierane ze względów estetycznych i kosztowych.

• Plomby tymczasowe – np. fleczer, cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy, gutaperka, stosowane do czasowego zabezpieczania zęba.

• Wypełnienia kanapkowe – technika łącząca dwa rodzaje materiałów (np. szkło-jonomer i kompozyt) w jednym ubytku, szczególnie przy głębokich ubytkach

To, jaki rodzaj plomby będzie odpowiedni dla Ciebie, zależy od wskazań medycznych. W praktyce stomatologicznej stosuje się również mniej popularne materiały i techniki, które sprawdzają się w szczególnych przypadkach, takich jak leczenie zębów mlecznych, zabezpieczenie zęba na czas leczenia lub odbudowa rozległych ubytków.

Technika kanapkowa i bioaktywne materiały w leczeniu głębokich ubytków

Technika kanapkowa to nowoczesna metoda leczenia głębokich ubytków, w której warstwowo łączy się dwa materiały: szkło-jonomer (odporny na wilgoć i uwalniający jony fluoru) w głębszej części ubytku oraz estetyczny kompozyt na powierzchni zęba. Takie połączenie zapewnia szczelność, trwałość oraz ochronę przed próchnicą, szczególnie w trudnych warunkach wilgotnych. Coraz częściej stosuje się również bioaktywne materiały, takie jak hydroksyapatyt, amorficzny fosforan wapnia czy specjalne cementy, które nie tylko wypełniają ubytek, ale także wspierają remineralizację zębiny i szkliwa, wzmacniając naturalną strukturę zęba i chroniąc przed dalszą demineralizacją.

Pielęgnacja i trwałość plomb – kiedy należy je wymieniać?

Aby plomby służyły jak najdłużej, konieczna jest codzienna higiena jamy ustnej, stosowanie past z fluorem oraz regularne wizyty kontrolne u dentysty. Trwałość wypełnień zależy od materiału i wynosi średnio 5–10 lat dla kompozytów i amalgamatów. Plombę należy wymienić, gdy pojawią się przebarwienia, nieszczelność, ból, nadwrażliwość, pęknięcia lub gdy wypełnienie wypadnie. Regularna kontrola pozwala wcześnie wykryć problemy i uniknąć powikłań.