Ruszający się ząb – przyczyny, diagnostyka i możliwości leczenia

Ruszający się ząb stanowi poważny sygnał ostrzegawczy, który wymaga natychmiastowej interwencji specjalisty. Problem dotyka nawet 80% dorosłych pacjentów i może prowadzić do utraty zębów przy braku odpowiedniego leczenia. Wczesna diagnoza oraz właściwa terapia dają szansę na zachowanie naturalnego uzębienia.

Główne przyczyny ruszających się zębów

Jaki jest powód ruszającego się zęba? Ruchomość zębów stałych rozwija się z różnych powodów, przy czym najczęstszą przyczyną pozostaje parodontoza. Ta przewlekła choroba przyzębia prowadzi do zaniku kości i osłabienia struktur podtrzymujących zęby. 

Bakterie nagromadzone w płytce nazębnej wytwarzają toksyny niszczące dziąsła oraz tkankę kostną. Proces ten postępuje powoli, często bez widocznych objawów na wczesnym etapie. Pacjenci zauważają problem dopiero w zaawansowanym stadium choroby, gdy ząb rusza się wyraźnie podczas żucia lub szczotkowania.

Parodontoza jako najczęstsza przyczyna

Choroba przyzębia rozwija się u 70-80% populacji dorosłej, szczególnie po 30. roku życia. Głównym czynnikiem sprawczym jest kamień nazębny, który gromadzi się wzdłuż linii dziąseł i w kieszeniach przyzębnych. Bakterie żyjące w kamieniu produkują kwasy i toksyny, które systematycznie niszczą ozębną oraz kość wyrostka zębodołowego. W rezultacie dziąsła cofają się, odsłaniając korzenie zębów, a kość ulega zanikowi. Ząb traci stabilne podparcie i zaczyna się ruszać. Bez leczenia proces prowadzi do całkowitej utraty zęba oraz znacznego ubytku tkanki kostnej.

Metody diagnostyki ruchomości zębów

Ocena stopnia ruchomości zębów wymaga zastosowania specjalistycznych metod diagnostycznych. Stomatolodzy używają dwóch głównych sposobów pomiaru: 

• statycznego;
• dynamicznego.

Pierwszy polega na określeniu wychylenia zęba w milimetrach podczas delikatnego nacisku. Drugi wykorzystuje urządzenie zwane Periotestem, które mierzy reakcję przyzębia na kontrolowany impuls mechaniczny. Badanie RTG dostarcza informacji o stanie kości otaczającej korzeń zęba. Wewnątrzustne badanie kliniczne pozwala ocenić stan dziąseł, głębokość kieszeni oraz obecność kamienia.

Skala Halla w ocenie stopnia ruchomości

Praktyczną metodą oceny ruchomości zębów jest skala Halla, która wyróżnia cztery stopnie zaawansowania problemu. 

• Stopień 0 oznacza minimalną ruchomość fizjologiczną, która występuje naturalnie u zdrowych zębów. 
• Stopień 1 charakteryzuje się ruchomością do 1 mm w kierunku wargowo-językowym.
• Stopień 2 obejmuje wychylenie od 1 do 2 mm w tym samym kierunku. 
• Stopień 3 to zaawansowana ruchomość przekraczająca 2 mm, obejmująca również płaszczyznę pionową, co uniemożliwia prawidłowe zwarcie zębów.

Im wyższy stopień, tym gorsze rokowanie dla zachowania zęba.

Nowoczesne metody leczenia

Leczenie rozchwianych zębów obejmuje szeroki zakres procedur dostosowanych do przyczyny i stopnia zaawansowania problemu. Podstawę stanowi usunięcie czynników wywołujących stan zapalny, przede wszystkim kamienia nazębnego.

Scaling oraz kiretaż pozwalają na dokładne oczyszczenie powierzchni korzeni z osadów bakteryjnych. W zaawansowanych przypadkach stosuje się zabiegi regeneracyjne, które stymulują odbudowę utraconych tkanek przyzębia. Nowoczesne materiały biologiczne, takie jak Emdogain, przyspieszają proces gojenia i regeneracji, a terapia antybiotykowa wspomaga eliminację infekcji bakteryjnej.

Szynowanie jako skuteczna terapia

Szynowanie ruszających się zębów stanowi kluczową metodę stabilizacji rozchwianych elementów uzębienia. Zabieg polega na połączeniu kilku sąsiadujących zębów za pomocą specjalnego materiału kompozytowego lub włókna szklanego. Szyna rozkłada siły żucia na większą powierzchnię, odciążając osłabione struktury przyzębia. Materiał nakłada się od strony językowej lub podniebiennej, co zapewnia niewidoczność rekonstrukcji. Nowoczesne włókna polietylenowe charakteryzują się wysoką wytrzymałością oraz doskonałą estetyką. Procedura trwa kilka do kilkunastu minut i wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym.

Postępowanie w przypadku urazu

Urazy mechaniczne stanowią drugą najczęstszą przyczynę ruszających się zębów po chorobach przyzębia. Uderzenia, upadki lub wypadki komunikacyjne mogą prowadzić do zwichnięcia lub całkowitego wybicia zęba. W takich sytuacjach kluczowe znaczenie ma szybkość reakcji – każda godzina zwłoki zmniejsza szanse na uratowanie zęba. 

Natychmiastowa interwencja pozwala na przeprowadzenie replantacji, czyli ponowne umieszczenie zęba w pierwotnym miejscu. Przed wizytą u stomatologa należy unikać manipulowania ruszającym się zębem, ponieważ może to pogorszyć stan tkanek otaczających.

Replantacja zęba po wypadku

Zabieg replantacji daje najlepsze rezultaty, gdy zostanie przeprowadzony w ciągu pierwszej godziny od urazu. Jak wygląda ten proces?

1. Stomatolog dokładnie przemywa jamę zębodołową oraz powierzchnię korzenia, usuwając zanieczyszczenia i uszkodzone tkanki. 
2. Następnie ząb zostaje delikatnie wprowadzony na miejsce i ustabilizowany za pomocą szyny. 
3. Podczas gojenia konieczne jest regularne monitorowanie żywotności miazgi oraz stanu tkanek przyzębia. 
4. W przypadku martwicy miazgi może być potrzebne leczenie kanałowe fragmentu koronowego korzenia. 

Prawidłowo przeprowadzona replantacja pozwala na zachowanie zęba przez wiele lat, choć wymaga systematycznej kontroli stomatologicznej.